Tarihten

Sunday, March 7, 2021

Ahmet Şimşirgil'in "Balkan Facialarının Sorumlusu Kim?" Adlı Videosundaki Hatalar

March 07, 2021 Enver Paşa, İttihat ve Terakki,

İlgili videonun linki: https://www.youtube.com/watch?v=LXE8xeRIcEQ&t=488s

Beyan 1: "... Balkan Savaşlarına değineceğim. 1912'deki. Zira o dönemde, padişahını tahtından indirmiş bir darbe cuntası işbaşında bulunuyordu." (01:22-01:35)

Cevap: Balkan Harbi başlamadan evvel "Kısmi İttihat ve Terakki hükümeti" diyebileceğimiz İbrahim Hakkı Paşa kabinesi Trablusgarp Harbi'nin bir sonucu olarak istifa etmek zorunda kalmış ve bunun yerine Sait Paşa kabinesi kurulmuştur. Kısa soluklu olan Sait Paşa kabinesinin akabinde ise Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın riyâsetindeki "Büyük Kabine" veya "Baba-oğul Kabinesi" kurulmuştur.

Balkan Harbi tam da bu kabinenin görev yaptığı esnada patlak vermiştir. Bu kabinede hiçbir İttihatçı yer almamıştır. Balkan Harbi'ni kötü idare ettiğini anlayan Gazi Ahmet Muhtar Paşa kabinesi de ilerleyen süreçte istifa etmiş ve bunun yerine katıksız bir İttihatçı düşmanı olan "Kâmil Paşa Hükümeti" kurulmuştur. Kâmil Paşa hükümeti de Balkan Harbi'nin kaybedildiğini kabul etmiş ve Düvel-i Muazzama'nın notasına uyarak Edirne'yi Bulgaristan'a vermeyi kabul etmiştir. Edirne'nin Bulgaristan'a verileceği haberini alan İttihatçılar ise meşhur Babıâli Baskını'nı gerçekleştirmiştir.

Fakat Ahmet Şimşirgil'in iddiasına bakılırsa, İttihatçılar, İttihatçılara darbe yapmıştır :)

Beyan 2: "Sırbistan Fransızlardan son model toplar ve silahlar alıyor. Bunları Sırbistan'a götürecek ama nasıl götürecek? Avusturya-Macaristan üzerinden. Avusturya-Macaristan müsaade etmiyor. Çünkü güçlü bir Sırbistan'ı orada istemiyor (Balkanlarda). Peki kim müsaade ediyor? İttihatçılar!"

Cevap: Yukarıda da bahsettiğimiz üzere savaş esnasında iktidar mevkiinde İttihaçılar bulunmamaktaydı. Lakin Ahmet Şimşirgil benzer bir iddiayı yineliyor. Hatta arttırıyor. Noradungyan Efendi'yi de İttihatçı yapıyor. :)

Beyan 3: "... (Selanik) tek kurşun atılmadan bırakıldı. Oradan Abdülhamit Han'a kükremek çok kolaydı. Neredeydi o yiğitler, kahramanlar... "

Cevap: Önce Gazi Ahmet Muhtar Paşa kabinesi daha sonra da Kâmil Paşa kabinesi iktidar mevkiine gelir gelmez İttihatçı avına başlamışlardı. Savaş esnasında politik kıyım yapılıyordu. O yiğitlerin nerede olduğuna gelince, Trablusgarp'ta Senusiler ve yerel halktan ordu oluşturarak destan yazıyorlardı.."

Saturday, March 6, 2021

Kara Vasıf

March 06, 2021 İttihat ve Terakki,

Kara Vasıf Türk tarihinin enginliklerinde kaybolmaya yüz tutmuş bir kahramanımızdır. Kendisi hakkındaki bilgiler genel olarak bazı hatırat veya araştırmaların orasından burasından geçmekle beraber, hakkında yazılmış bir eser ne yazık ki bulunmamaktadır. Bu kahramanı tanıtabilmek için Terakki Mecmua'nın "İttihatçı Portreler" sayısında bir yazı kaleme almıştım. Burada ise Kara Vasıf'ı akademikten tondan biraz daha uzak ve daha canlı şekilde ele almaya çalışacağım.

Vasıf, Osmanlı'nın altın jenerasyonunun kendisine yüklemiş olduğu misyonu yerine getirerek subay mesleğini seçmiştir. Lakin askerlik dönemine ait kayıtlar hatıratlarda veya tutanaklarda karşımıza çıkmamaktadır. Kara Vasıf'ın tarih sahnesine çıktığı an ise İmparatorluğun ölüm anına doğru gittiği dönemdir: Kurtuluş Savaşı...

Kurtuluş Savaşı'nda Anadolu'nun yegâne ihtiyacı olan subay, asker, mühimmat ve vatansever gereksinimi sağlayan yegâne teşekkül Karakol Cemiyeti'ydi. Karakol Cemiyeti'nin kurucusu ise işte bu kahraman Kara Vasıf'tı. Hatta cemiyetin ismi dahi Kara Kemal ve kendi isminden ilham alınarak oluşturulmuştu.

Türk'ün ölüm anında elini taşın altına sokan Kara Vasıf istihbarat konusunda büyük işler yapmış ve bilhassa, İstanbul'da oldukça etkin mevkilere adamlarını yerleştirmişti. Bu adamlar kimi zaman sıradan bir esnaf, kimi zaman harbiye nezaretinde bir casustu.

Mustafa Kemal Paşa dahi Milli Mücadele'nin teşkilatlanma döneminde Kara Vasıf'tan olabildiğince yararlanma yoluna gitmişti. Temsil Heyeti tutanaklarına göz gezdirdiğimizde, Vasıf'ın İstanbul'un nabzını ne denli tuttuğunu ve Gazi Paşa ile rüfekâsının, Kara Vasıf'ın tahlillerine ne denli ihtiyacı olduğunu görebilmekteyiz.

İşgal kuvvetlerinin elinde bulunan İstanbul'da her türlü istihbarat faaliyetini korkusuzca yerine getiren bu adam zannedileceği üzere öyle boylu poslu birisi değildir. Kara Vasıf kavruk, kısa boylu ve zayıfça bir simâdır. Lakin bu fiziksel çehresi onun yaptıklarına hiçbir engel teşkil etmemiştir. Zirâ kendisi tepeden tırnağa bir vatansever ve İttihatçı'dır.

İngilizlerin 16 Mart 1920'de İstanbul'u işgal etmesiyle beraber, onların şimşeklerini üzerine en çeken kişilerden birisi Kara Vasıf olmuştur. Öyle ki, Rauf Orbay ile birlikte tutuklanarak Malta'ya sürgün edilmiştir. Buna ilaveten de Anadolu hareketine karşı Vahidettin'in idam fetvası çıkarmış olduğu altı kişiden birisi de Kara Vasıf'tı. Bu altılıdan birincisi Mustafa Kemal Paşa, ikincisi Kara Vasıf'tır.

Malta'da dönüşünde ise kendisini II. Grup'ta, yani, Mustafa Kemal'e muhalefet edenlerin safında bulan Kara Vasıf'ın siyasi ömrü pek de uzun olmamıştır. II. Meclisle beraber meclis dışı kalmış, daha sonrasında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ile siyasete geri dönmeye çalışmış lakin malûm sondan dolayı bunda muvaffak olamamıştır.

1926'da ise Cumhuriyetin kurucu kadrosu İzmir Suikasti davasını genişletmiş ve işi amacından saptırmıştır. Ziya Hurşit gibi üçüncü sınıf İttihatçılar yüzünden Dr. Nazım, İsmail Canbolat, Cavit Bey ve Kara Kemal gibi birinci sınıf, yani önde gelen İttihatçılar idama mahkûm edilmiş, İttihatçılık tasfiye edilmiştir. Kara Vasıf'ın bu cendereden çıkmış olması da onun talihidir.

Milli Mücadelemizin temelinde harcı bulunan Kara Vasıf'a selam olsun.

Wednesday, March 3, 2021

Ahmet Şimşirgil'in Enver Paşa'ya Dair Olan Videosundaki Hataları

March 03, 2021 Enver Paşa,

Ahmet Şimşirgil bilindiği üzere Enver Paşa'ya ve İttihat Terakki'ye olan muhalefeti ile bilinen bir akademisyendir. Sevip sevmemek tabi kendisine kalmıştır. Kimse, kimsenin gönlünün veya aklının yargıcı değildir. Yalnız videoda düzeltilmesi gereken birkaç husus vardır. Yazımız da bununla alakalıdır.

Not: İlgili video YouTube'da "Enver Paşa'nın İmpratorluğa Mâl Olan Vatan Sevgisi!" başlığı ile yayınlanmaktadır. Ahmet Şimşirgil'in verdiği beyanların video aralığı beyanatın akabinde, parantez içindi verilmiştir.

İlgili videonun linki : https://www.youtube.com/watch?v=s_c3NcGAEaU&t=290s

Beyan 1 : "Darbede (Babıâli Baskını) yüzbaşıydı, hemen binbaşı, ardından hemen albay yapılacak, üç gün sonra general olacak, beş gün sonra Genelkurmay Başkanı olacak... Altı ay sonra Başkumandan olacak." (00:11-00:22)

Doğrusu: Enver Paşa Babıâli Baskını esnasında yarbay rütbesindedir. Ayrıca Paşa, bu dönemde Genelkurmay Başkanı olmamıştır. Aynı şekilde Enver Paşa Başkumandan değil, Başkumandanvekili olmuştur.

Beyan 2 : "Neredeyse Enverland. Ülkeyi ele geçirmiş Almanlar. İşte gözü kamaşan adamları böyle yaparlar. Enverland, Enver Ülkesi. O da horoz gibi dolaşmaya başlar ortalıkta." (00:48-00:59)

Doğrusu: Almanya İttihatçıların hiçbir zaman ilk tercihi olmamıştır. 1908'den 1914'e kadar tamamen İngiltere'nin olduğu safta bulunmak istemişlerse de, İngilizler Rusya'ya bunu kabul ettiremeyeceğinden, Osmanlı'yı feda etmişlerdir. Horoz gibi gezmeye gelince... 1912'de Balkan cücelerine sadece birkaç haftada yenilen bir orduyu, ikinci senesi dolmadan orduda giriştiği ıslahatlarla Düvel-i Muazzama'ya dört yıl karşı koyabilecek kudrete getiren o şahıs horoz gibi değil; Bozkurt gibi gezmiştir.

Beyan 3 :Alparslan Türkeş'in İttihat ve Terakki'yi tenkit eden konuşmasından bahsediliyor (01:13-01:48)

Doğrusu : İlk olarak, Alparslan Türkeş malûm olduğu üzere 1917 yılında doğmuştur. Tahsil hayatını Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında almıştır. Ve bu dönem de Kemalist Döneme denk gelmektedir. Kemalist Dönem'de, İzmir Suikasti Davası'nın da propagandaya çevrilmesiyle beraber iş siyasi malzemeye dönüşmüş ve "İttihatçılar imparatorluğu yıktılar" malzemesi mahkeme tutanaklarında dahi geçmiştir. Bu da haliyle bir dönemin algısını oluşturmuştur. İkinci olarak, Alparslan Türkeş'in gençliği ise Hüseyin Nihal Atsız'a denk gelmiştir ve ondan esinlenmiştir. Bilindiği üzere Hüseyin Nihal Atsız'ın tam bir İttihatçı muhalifi ve düşmanı olan Dr. Rıza Nur ile yakın münasebeti bulunmaktadır. Alparslan Türkeşin bu kaynaktan da İttihatçılar hakkında yanlış bir izlenim edinmiş olması mümkündür. Üçüncü olarak, 1950 sonrası Demokrat Parti iktidarı ile beraber "Yalan söyleyen tarih utansın" furyası başlayarak, Atatürk'e karşı Sultan Abdülhamit'i yüceltme çabasına girilmiştir. Konu Sultan Hamit olunca da şüphesiz telin edilen İttihatçılardır. Kısaca özetlemek gerekirse, Alparslan Türkeş siyasi gümbürtüler arasında anlaşılamamış bir cemiyete elinde olmadan olumsuz düşünceler beslemiştir. Kezâ Türkeş'in doğumu 1917 değil de, 1880 olsaydı, Enver ve Niyazi ile birlikte Makedonya'da meşrutiyetin ilanı için dağ bayır gezenlerden olurdu. (Türkeşin aksiyonerliği göz önüne alındığında, bu oldukça olası)

Beyan 4 : "Peki ne oldu? Edirne boşaldı. Boş bir şehri... Onu da, sağın solun, bizim Avrupalı diplomatlarımızın 'Çabuk girin, elinizi çabuk tutun, ya boş duruyor' dediği için elini kolunu sallaya sallaya girdi de aldı. Ne başarısından bahsediyorsun? (06:16-06:32)

Doğrusu : II. Balkan Harbi ile Bulgaristan'ın Edirne'ye ehemmiyet gösteremediği doğrudur lakin Düvel-i Muazzama'nın baskısına rağmen Edirne'ye ordunun yürümesi için en fazla baskıyı Enver Bey yapmıştır. Yani bu harekât Avrupa kamuoyuna rağmen gerçekleştirilmiştir. 1897'de kazandığı savaş sonucunda Osmanlı Ordusu Yunan Ordusunu bozguna uğratmış ve Atina'ya kadar önünde hiçbir engel kalmamıştı. Lakin Avrupalı devletlerin baskısıyla geri çekilmiş ve boş toprakları dahi alamamıştık. Edirne'yi alma cüretkârlığını Atina'da sergileyememiştik. :).

Monday, March 1, 2021

Ahmet Rıza

March 01, 2021 İttihat ve Terakki,

İttihatçılık ve Jön Türklük sarmalında bir türlü yerine oturtulamayan bir karakterdir Ahmet Rıza. İttihatçı mıdır yoksa Jön Türk mü? Şahsi kanaâtime göre Jön Türklük damarına daha uygun bir profil çizmektedir. Zirâ kendisinin şiddet olaylarını onaylamaması İttihatçılığın en önemli enstrumanlarından birisi olan "Komitacılık" ile çelişmektedir. (Pozitivist görüşünün İttihatçılar arasında karşılığı olduğu da söylenemez)

Yurtdışında 1889'dan 1908'e kadar sürdürdüğü on dokuz yıllık serüven genel olarak yazar-çizerlik üzerinden yürümüştür. Hareketi aksiyonerlikten ziyade öneriye dayanmaktadır. Lakin Osmanlı toplumunun bazı gerçeklerinin farkında değilmiş gibi davranmaktadır. Osmanlı toplumu herhangi bir modernleşme hamlesini kendi talep edecek düzeyde değildi. Bu sebeple modernleşme tepeden olmalıydı. Sultan Hamit hükümranlığını göz önüne aldığımızda ise, sistemi layihalar ve tavsiyelerle modernleştirmek nafile idi.

Her ne kadar iktidar için korkutucu bir simâ olmuş olamasa da, Sultan Hamit kendisini tehlikeli bir rakip olarak görmüş ve onun çalışmalarına mâni olmak için, Fransa ile irtibat kurarak Meşveret'in yasaklanmasını istemiştir. Ayrıca Ahmet Rıza'yı muhtaç hale getirmek için de onun bir yerde çalışmasına mâni olmayı başarabilmiştir. Ahmet Rıza'nın kıymeti de tam bu noktada çıkmaktadır. Eleştirilen onca yönüne rağmen hiçbir dönem Sultan Hamit'in büyülü vaadlerine aldanmamış veya onun tehditlerine boyun eğmemiştir. Denebilir ki, kendini sürgün ettiği zamanlar vakur çizgisini daima korumuştur.

Ahmet Rıza'nın genel olarak eleştirildiği husus ise, onun liderlik takıntısı idi. Muhaliflerine göre kendi düşüncelerinden başkasını önemsemez ve başı olamayacağı bir harekette bulunmazdı. Belki de bu tavırları onun cemiyetten uzaklaştırılmasına sebep olmuştu. Lakin Mizancı Murat gibi şahısların Jön Türklük ve meşrutiyet davasına ihanet etmesi ve makam-mevki uğruna bayraktarlığını yaptığı davayı bırakması, Ahmet Rıza'nın değerini muhaliflerine tekrar kanıtlamıştır.

1908 Devrimi sonrası sürgün hayatını noktalayıp İstanbul'a gelmesiyle birlikte şüphesiz ki büyük beklentiler içerisindeydi. Lakin bu beklentilerin birçoğu boşa çıkmıştı. Zirâ Ahmet Rıza Meşrutiyetin yeniden ilanını kendi mahsulü olarak görme gafletine düşmekteydi. İşin aslına bakacak olursak, Meşrutiyetin yeniden ilanı Talat Bey'in başını çektiği Osmanlı Hürriyet Cemiyeti'nin bir mahsulü idi. Ahmet Rıza ve Talat Bey gruplarının 27 Eylül 1907'de birleşmelerini Ahmet Rıza farklı değerlendirmiş olmalıdır. Zirâ Talat Bey İttihat ve Terakki adını kabul etmişti lakin kendi grubunun özerkliğini müdafaa etmeyi de sürdürmüştü. Yani hiçbir vakit Ahmet Rıza'ya tâbi olmamıştı. Cemal Paşa'nın İbrahim Temo'ya "Bu İttihat ve Terakki sizin İttihat Terakki değildir" kabilinden konuşması boş yere değildi.

Daha net açıklamak gerekirse artık dönüşüm başlamıştı. Jön Türklük bayraktarlığı İttihatçılık denen bir akıma bırakmıştı. Bu akım iktidara talipti ve muhalefeti sürekli tahakkümde tutuyordu. Meşrutiyetin de bekçiliğini yapıyordu. Lakin muhaliflere de bir o kadar sertti. İş, bir parti-devlet yolunda ilerlemekteydi. Ahmet Rıza'nın aklından geçenler bunlar mıydı? Pek emin değilim.

Ahmet Rıza en büyük hatayı Milli Mücadele yıllarında yapmıştır desek pek de yalan olmaz. Zirâ Sultan Hamit gibi birisine muhalefet eden bir zât-ı muhteremin, Vahidettin gibi birisine boyun eğmesi veya ona muhabbet beslemesi pek de akıl alır gibi değildir. Hele ki, Vahidettin'in gazıyla Ahmet İzzet Paşa hükümetinin istifasına neden olması da kabul edilemez.

Ahmet Rıza Bey'in Paris yıllarında en yakın arkadaşı olan Dr. Nazım 1908'den sonra ondan giderek uzaklaşmıştı. Ahmet Rıza'nın bu tutumlarını da gören Dr. Nazım, Ahmet Rıza için "Keşke Manyasizade Refik Bey gibi erkenden ölseydi" demekteydi. Dr. Nazım'ın bunu demesindeki amaç, "Keşke onu 1908 öncesi vakûr haliyle hatırlasaydık" demekten öte değildir.

Sunday, February 28, 2021

Cavit Bey

February 28, 2021 İttihat ve Terakki,

İbrani kökenlerinden dolayı tarih yazımımızda ötekileştirerek kendisine haksızlık yapılan şahıslardan birisidir Cavit Bey. Buna zıt olarak ise, tarihi köklerini pek de önemsemeden Osmanlıcılık için elinden gelen her şeyi yapmış bir simâdır (Hüseyin Cahit Yalçın muhalefet baskısından korkarak Tanin'i kapatınca Cavit Bey bu gazetenin yerine "Türkeli" diye bir dergi neşrederek boşluğu doldurmuştur).

Maliye Nezareti'ne getirilmesiyle beraber devleti %25 oranında kâra geçiren Cavit Bey'in ekonomi alanındaki mahareti bilinen bir gerçektir. Kendisi mâli görüş olarak liberalizme inanmaktadır. Komünizm ve Sosyalizm gibi fikirlerin ise şiddetle karşısında durmuştur. Hatta Osmanlı basınında Marksist vekiller ile oldukça hararetli tartışmalar yaşamıştır.

Bugünden düne baktığımızda, Osmanlı'nın ihtiyacı olan şeyin doğru bir liberalizm olduğu aşikârdır. Zirâ Osmanlı'nın devletçilik politikasını uygulayabileceği iktisadi vaziyeti bulunmamaktadır. Varlığını yabancı istikrâzları ile sürdüren Osmanlı için Cavit Bey bulunmaz bir nimettir. Kendisinin Avrupa finans çevreleri ile olan ahbaplığı, onu Osmanlı ekonomisi için çok önemli hale getirmiştir. Hatta kabinede bulunmadığı zamanlarda dahi, kabinelere dışarıdan her türlü desteği vermeye çalışmış ve bir fert olarak Avrupa'daki muhattaplarla teatilerde bulunmuştur.

Ekonomik maharetini bir kenara bırakacak olursak, Cavit Bey'in klasik bir İttihatçı prototipinde olduğunu söyleyemeyiz. Zirâ İttihatçılık aksiyonerliği ve yeri geldiğinde komitacılığı içermektedir. Cavit Bey ise bunlara zıt olarak oldukça ürkek bir yapıdadır. Örneğin 1912'de Hürriyet ve İtilafçıların desteklediği "Büyük Kabine" ve "Kâmil Paşa Kabinesi" sırasıyla iktidara gelmiştir. Bu kabinelerin öncelikleri ise İttihatçı avına çıkmak olmuştur. Bu hengâmede bazıları gibi Cavit Bey de soluğu Avrupa'da almıştır. Buna zıt olarak Talat Bey ise İttihatçılığın şiârını yerine getirerek, kimi İttihatçı tedbirlere başvurmaktadır (Gidişat Babıâli Baskını ile sonuçlanmıştır). Yine Cavit Bey'in 31 Mart Vak'ası'nda da ortadan kaybolduğu bilinmektedir. Elbette bunlar ayıplanacak hususlar değildir. Bu onun mizacının bir gereğidir.

Cavit Bey'in yaşam öyküsü göz önüne alındığında, bu tıynette birinin İzmi Suikasti Davası'na nasıl ortak edilip haksızca idam edildiği yürekleri sızlatacaktır (Cavit Bey tutuklanmadan evvel suikast girişimini duyduğu anda, bu işi tertipleyenlere lanet okumuştur. Hatıratlara baktığımızda ise Cavit Bey'in asılacağı henüz yargılanmasından önce kararlaştırılmıştır).

Türkiye Cumhuriyeti Cavit Bey'den yararlanması gerekirken, onu ve onun hayatını tasfiye etmiştir. Bundan daha kötüsü eşine, idama gitmeden önce yazdığı mektuplar dahi tevdi edilmemiş, yıllar sonra kendisine bu emanetler verilmiştir.

Saturday, February 27, 2021

Dr. Nazım Bey

February 27, 2021 İttihat ve Terakki,

Selanikli ve mason olmasından mütevellit Dr. Nazım Bey hakkında olabildiğince çok komplo teorisi üretilmiştir (Bknz. Soner Yalçın). Halbuki kendisi Cavit Bey'e gönderdiği mektupta açıkça "Ben bu farmasonlardan hiçbir şey anlamıyorum" diyecek kadar konuya vakıf dahi değildir. (İttihatçıların mason localarına girme sebebi de malûm olduğu üzere, locaların adli kapitülasyonlar gereği Abdülhamit tarafından erişilemez olmasıydı.)

Dr. Nazım Bey elbette Türk tarihinde bu sığ muhabbetle sığdıralamayacak kadar değerli birisidir. Denebilir ki, Dr. Nazım Bey Jön Türklük'ten İttihatçılığa geçişin mimarıdır. Yıllarca Abdülhamit'e karşı Ahmet Rıza'nın yanında yârenlik etmiş olan Dr. Nazım Bey, Meşrutiyet sonrası onunla arasına net şekilde mesafe koymuştur. Hatta demektedir ki "Keşke Ahmet Rıza da Manyasizade Refik gibi erkenden ölseydi de bu konuma düşmeseydi".

Dr. Nazım burada aslında Ahmet Rıza'nın dönüşememesinden ve mevcut şartları idrak edememesinden yakınmaktadır. Milli Mücadele döneminde Vahidettin ile olan yakınlığı da Dr. Nazım'ı haklı çıkarmıştır denebilir.

Jön Türklük davasında Ahmet Rıza Bey grubunda Dr. Bahaeddin Şakir Bey ile birlikte ayrılmaz bir dost olan Dr. Nazım Bey'in cemiyet için yaptığı en büyük iyilik şüphesiz ki Paris merkezli Terakki ve İttihat ile Selanik merkezli Osmanlı Hürriyet Cemiyeti'ni birleştirmesidir. Paris merkezi o dönem entellektüelliği temsil ediyorsa, Selanik merkezli Osmanlı Hürriyet Cemiyeti de vurucu gücü, yani askeri temsil etmekteydi.

Tütüncü Yakup Ağa olarak girdiği Osmanlı sınırlarında cemiyetçilik ile uğraşan Dr. Nazım Bey İzmir bölgesinde faal olarak çalışmış ve bunun neticesinde de, Enver ve Niyazileri bastırması için İzmir'den gönderilmesi tasavvur edilen redif birlikleri arasında propaganda yaparak, onların meşrutiyetçi hizibe silah doğrultmamasını ve Sultan Abdülhamit'e karşı silah çatmasını sağlamıştır.

Tepeden tırnağa tam bir cemiyetçi olan Dr. Nazım Bey'in sonu da ne yazık ki diğer İttihatçılar gibi İzmir Suikasti Davası olmuştur. Jön Türklükten İttihatçılığa evrilmişti fakat İttihatçılıktan Kemalizme evrilmeyeceği açıktı (Mektuplarında Mustafa Kemal Paşa'ya yüksekten bakmaktdır). İzmir Suikasti'nde kendisini yargılayan Kılıç Ali ve Ali Çetinkaya gibi eski İttihatçıların Dr. Nazım Bey'i ve arkadaşlarını Osmanlı'yı yıkmakla suçlaması da şüphesiz ki ayrı bir garabettir.

Monday, May 18, 2020

SAMSUN'A ÇIKMADAN ÖNCEKİ 6 AY

May 18, 2020 Mustafa Kemal Atatürk,

Sakallı Nureddin Paşa ve Gazi Paşa

Osmanlı Ordusu kendisi için kaçınılmaz bir sonuç olan Cihan Harbi'ne girmiş ve yenilmişti. Cihan Harbi yengilsi sonrası Mustafa Kemal Paşa da dahil olmak üzere Osmanlı Subayları mücadelede yeni bir sayfanın açılacağının farkındaydı. Örneğin; Yakup Şevki Paşa Ordusunu dağıtmamış; Ali İhsan Sabis Paşa da elindeki birliklerden Türkler hariç geri kalanı terhis etmişti. Bu noktada Mustafa Kemal Paşa da Ali Fuat Cebesoy ile kafa kafaya vermiş ve Yıldırım Orduları'ndan kalan birlikleri Jandarmalığa tam teçhizatlı şekilde kaydırmıştı. Bu kaydırmanın sebebi Mondros Anlaşması'yla birlikte askerlerin terhis edilme zorunluluğu olmasıydı Lakin Jandarmalığa böyle bir kıstas getirilmemişti. O halde eldeki askerler buhar olmak yerine jandarma adı altında direniş yuvalarına çevrilebilirdi.

Gazi Paşa artık cephedeki işlerini bitirmiş ve 13 Kasım 1918 tarihinde Haydarpaşa Garı'na varmıştı. Karşısında 50 küsür gemiden oluşan metal yığını Boğaz'ı kaplamaktaydı. İşte tam da bu noktada o tarihi sözü yaveri Cevat Abbas'a söyledi: "Geldikleri gibi giderler!"

Elbette bu sözle olacak bir şey değildi ve Mustafa Kemal kafasındaki planları sırasıyla uygulamaya koydu. Bu planlar arasında Anadolu'ya çıkıp asi duruma düşmek en son seçenekti.

İlk olarak, daha Ahmet İzzet Paşa kabinesi kurulmadan önce kabineye girmek istemiş ve Harbiye Nezareti'ni de kendi uhdesine alarak orduyu tanzim edebileceğini ve direnişi daha profesyonelce yapabileceğini tasavvur etmişti. Ahmet İzzet Paşa kurmuş olduğu kabinede Gazi Paşa'ya yer vermedi ve bu plan rafa kalktı.

İkinci olarak, kısa süre içinde Vahidettin'in kabineye karıştığı gerekçesiyle Ahmet İzzet Paşa istifa etmişti. Yerine ise Tevfik Paşa kabineyi kurması için görevlendirildi. Mustafa Kemal Paşa Ahmet İzzet Paşa ile daha fazla yol alınabileceği kanaatini getirdiği için Tevfik Paşa'nın güvenoyu alamaması için elinden gelen kulis çalışmalarını yapmışsa da başarılı olamadı. Tevfik Paşa kabinesi kuruldu.

Üçüncü olarak, işgal kuvvetlerini ölçüp tartan Gazi Paşa kimi zaman İtalyan Kont Sforza ile kimi zaman İngiliz Haberalmadan Bennet ile dahi görüşmüştü. Havayı solumak niyetindeydi. Bu sebeple, İngilizleri öven politik açıklamalara girişti. Bunu bir önceki paylaşımımızda detaylı olarak yapmıştık (Bknz. https://burakitc.blogspot.com/2020/05/gazi-pasa-mustafa-kemalin-istanbuldaki.html ) Bu plan kısmen başarılı oldu.

Dördüncü olarak, siyasi herhangi bir faaliyet ile işleri düzene koyamayacağına kanaat getiren Mustafa Kemal Paşa bu sefer de ihtilalci yöntemleri denemeye karar verdi. Plan kimilerine göre Sadrazamı kimilerine göre Padişah'ı kaçırmak ve müzakerelere koyulmaktı. Bu ihtilal yöntemi için bir cemiyet kurdu ve adı da "Ayyıldız Cemiyeti" oldu. Grupta İstamil Canbulat, Rauf Orbay, Fethi Okyar gibi şahıslar bulunmaktaydı. Kara Kemal'in de gruba sonradan eklenmesi bilhassa İsmail Canbulat'ı rahatsız etti ve cemiyetten ayrılacağını Kara Kemal'in olduğu yerde komitacılık yapıldığını söyledi ve "Benim çoluğum çocuğum var, yapamam" diyerek cemiyetten ayrıldı. Bu da Ayyıldız Cemiyeti'nin gizliliğini tehlikeye atma ihtimaline karşı cemiyetin kendisini feshetmesine sebep oldu.

Beşinci olarak, elindeki planların yeterince başarılı olamaması sebebiyle Gazi Paşa Anadolu'ya geçmeye karar verdi ve İsmet İnönü ile de bu konu hakkında görüşmede bulundu.

Son olarak, Gazi Paşa'ya kader göz kırptı. Anadolu'ya Rumlar ile Türkler arasındaki problemleri çözecek elit bir subay gereksinimi duyuldu. Zaten elde avuçta tutuklanmayıp Malta'ya gönderilmeyen birkaç kişi vardı. Tabi, Gazi bu işin aylar öncesinden ya olursa diye altyapısını yapmıştı. Şöyle:

Anadolu'ya yapılacak tayinlerde iki makam çok önemlidir. Birisi İçişleri Bakanlığı diğeri Harbiye Nezareti. Mustafa Kemal Paşa dönemin İçişleri Bakanı Mehmet Ali Bey ile yakınlaşma gereksinimi duymuştu. Kendisi sıkı bir Hürriyet ve İtilafçı olan Mehmet Ali Bey Ali Fuat Cebesoy ile akraba idi. Tam olarak Ali Fuat Cebesoy'un kardeşinin kayınpederi idi. Bu ailevi bağ sayesinde Ali Fuat Cebesoy, Gazi Paşa ile Mehmet Ali Bey'i birkaç ay öncesinden tanıştırmıştı. Bu tanışma bir sohbete dönüştü ve Gazi Paşa muhattabı olan Mehmet Ali Bey'e "Ben de sizdenim" mesajını vermişti. Bu inanılabilir bir durumdu zira Gazi'nin İttihatçılar ile olan problemleri bilinen bir gerçekti. Konuşmanın sonunda Mehmet Ali Bey Mustafa Kemal Paşa'ya "Bizimle çalışır mısın?" teklifinde bulundu ve Mustafa Kemal de "Elbette" dedi. Artık İçişleri Bakanlığı cepteydi.

Harbiye Nezareti ile ise farklı bir kanaldan iletişim sağlandı. Harbiye Nazırı Şakir Paşa, Gazi'nin yaver Cevat Abbas Gürer'in akrabasıdır. Şakir Paşa ile Mustafa Kemal Paşa'nın görüşme zeminini ayarlayan ve ona Anadolu'nun kapısını açan görüşme arkasında da Cevat Abbas Gürer'in büyük katkısı olmuştur. Gazi Paşa, Şakir Paşa'yı da Mehmet Ali Bey gibi kazanmayı başarmıştır.

Kısaca özetlediğimiz kadarıyla şu açıkça görülmektedir. Mustafa Kemal Paşa ardı ardına birçok plan yapmış ve her başarısızlıkta bir diğerine geçmiştir. Arkadaşlık ilişkileri ile de devlet kademelerine ne olur ne olmaz diye sızması ise ona büyük bir imkan sağlamış ve Anadolu'ya 9. Ordu Kıtaatı Müfettişi olarak atanmıştır. Yetkileri öylesine geniştir ki sanki Anadolu Beylerbeyi'dir. Bu yetkileri de Kazım İnanç ile birlikte kendisinin kaleme alındığı da unutulmamalıdır.

19 Mayıs 1919 Kurtuluş Savaşı'nın sembol tarihidir. Savaş hem Mustafa Kemal Paşa için hem de diğer kahramanlar için çok önceden başlamıştır.