MİLLİ MÜCADELE'NİN BAŞINDA ATATÜRK VE İNGİLİZLER

May 11, 2020   Mustafa Kemal Atatürk , Yakın Tarih

GAZİ PAŞA

MUSTAFA KEMAL'İN İSTANBUL'DAKİ 

İNGİLİZ POLİTİKASI 

            Gazi Paşa, Milli Mücadele yıllarında sade politikalar izlemek yerine oldukça kıvrak manevralar içeren bir dizi siyasi hamlelerde bulunmuştur. Örneğin; TBMM'nin açılışını cuma gününe denk getirmesi, meclis açılışında hatimler indirilmesi ve yine meclis açılışında kurbanlar kesilmesi doğrudan İslam Devletleri'nin dikkatini çekmek amacıyla yapılmış kimi hamlelerdi.

            Gazi Paşa, yine bu politikaya benzer hamleleri Bolşeviklere karşı da sergilemiştir. Paşa, yeri geldiğinde Türkiye Komünist Fırkası kurmuş ve onların yayınorganlarının finansmanı olmuş, yeri geldiğinde Sovyet temsilcilerine kendisini samimi bir komünist olarak tanıtmıştır.

            Bu manevralar şüphesiz ki hiçbir şekilde Gazi Paşa'nın kişiliğini yansıtmamaktadır. O, bu süreçte rakibinin elini gören bir poker ustası gibidir. Hamleleri, duruşu ve tavrı konuştuğu kişiye göre değişkenlik göstermiştir.

            Gazi Paşa'nın pek bahsedilmeyen ya da bahsedilmesinden hoşnut olunmayan bir siyaseti de İngilizlere karşı yürütülmüştür. O, işgal altında tutuklanmayan sadece birkaç generalden biridir. Peki bu şans mıdır? Kesinlikle değildir. Mustafa Kemal Paşa işgal altındaki İstanbul'da İngilizleri oyalamak için ciddi girişimlerde bulunmuştur. Yazımızın konusu da tam olarak burada başlamaktadır.

*****

            Şimdi size Mustafa Kemal Paşa tarafından Sadrazam ve aynı zamanda Harbiye Nazırı olan Ahmet İzzet Paşa'ya gönderilen 5 Kasım 1918 tarihli iki telgraf göstereceğim:

1-) "İskenderun'a her ne sebep ve bahane ile asker çıkarmak girişiminde bulunacak olan İngilizlere ateşle direnilmesini ve ayrıca 7. Ordu'nun büyük kısmını Katma-İslahiye yönünde hareket ettirerek Kilikya hududu içerisine girmesini emrettim"

(İngilizler Musul'daki askerlerine yardımda bulunmak için Babıali'ye başvuruda bulunmuşlar ve bu malzemelerin Hatay üzerinden Musul'a gönderilebileceğinin onayını almışlardır. Mustafa Kemal de 1 no'lu telgrafımızda bunu şiddetle kınamış ve Hatay'a çıkacak askerlerin orayı işgal edeceklerini bildiği için komutasındaki birliklere İngilizlerin Hatay'a çıkması durumunda ateş etmesini emretmiştir.)

2-) "... İngilizlerin her dediklerine boyun eğecek olursak, ihtiraslarının önüne geçmeye olanak bulunmayacaktır."

(2 no'lu mektupta ise Mustafa Kemal dönemin sadrazamını oldukça sert bir tonda İngilizlere karşı uyarmaktadır.)

            Bu iki telgraf Mustafa Kemal Paşa'nın Mondros Anlaşması'ndan sonraki süreçte İngilzler'den ne denli nefret ettiğini ve bu uğurda Sadrazam/Harbiye Nazırı Ahmet İzzet Paşa'ya dahi oldukça sert tonda telgraflar çektiğini göstermektedir.

*****

            Şimdi ise, Mustafa Kemal Paşa'nın İngiliz dostu gibi görünen iki mektubunu paylaşacağım:

3-)"İngilizler Osmanlı milletinin hürriyetine ve devletimizin istiklaline riayette gösterdikleri hürmet ve insaniyet karşısında yalnız benim değil bütün Osmanlı milletinin İngilizlerden daha hayırlı bir dost olmayacağı kanaatiyle mütehassis olmaları pek tabiidir." (17 Kasım 1918)

(Mektuba salt olarak baktığımızda Mustafa Kemal'in bir İngiliz Muhibbanı olduğu izlenimi doğabilir)

4-)"Eğer İngilizler Anadolu için sorumluluk kabul edecek olurlarsa, İngiltere yönetiminde bulunan tecrübeli Türk valileriyle çalışmak gereğini duyacaklardır. Böyle bir yetki çerçevesinde hizmetlerimi sunabileceğim uygun bir yerin mevcut olup olamayacağını bilmek isterim."(14 Kasım 1918)

(4 no'lu mektupta ise Mustafa Kemal İngilizler'den açıkça Valilik talep etmektedir.)

*****

            Yukarıda 4 alıntıdan bahsettik. Bu alıntılardan ilk ikisi 5 Kasım 1918 tarihliyken; 3 ve 4 no'lu alıntılar sırasıyla 17 ve 14 Kasım 1918 tarihlerine tekabül etmektedir. İlk iki alıntıda Mustafa Kemal tam bir İngiliz düşmanıyken son iki alıntıda İngilizlerle oldukça yakın ilişki kurmak isteyen biri gibidir. Bu bir veya bir buçuk haftalık değişen siyasetin sebebi nedir?

           CEVAP: İstanbul 13 Kasım 1918 tarihinde İngilizlerce işgal edilmiştir. O halde karşımıza çıkan manzara şu oluyor. 13 Kasım 1918'e kadar katı bir İngiliz düşmanı olan Mustafa Kemal ; 13 Kasım 1918'den sonra İngilizlere karşı ılımlı/dostça bir politika güdüyor ve asıl amacını saklayıp karşımıza yeni bir profil çıkarıyor.

            Peki Mustafa Kemal bu siyaseti gütmeseydi ve İngiliz düşmanı imajını sürdürseydi, Malta'ya sürgün gitmesi kaç gününü alırdı ?